Dự thảo đề án thành lập Hội đồng Y khoa quốc gia đang được Bộ Y tế gấp rút hoàn thành. Theo đó, một trong những nội dung quan trọng là việc chủ trì tổ chức kỳ thi quốc gia sát hạch năng lực chuyên môn của người hành nghề Y Dược, để xem xét cấp chứng chỉ hành nghề trong thời gian tới

Đặc thù của công tác khám chữa bệnh liên quan mật thiết với sức khỏe người bệnh. Vì thế những người làm nghề khám chữa bệnh nói chung cần phải đảm bảo các yêu cầu khắt khe về cả năng lực chuyên môn lẫn về lý thuyết và thực hành, đạo đức nghề nghiệp. Việc cấp chứng chỉ hành nghề khám chữa bệnh được coi là minh chứng rõ ràng nhất chất lượng hành nghề đã được đào tạo. Dự kiến nội dung thi sát hạch năng lực chuyên môn cho người muốn cấp chứng chỉ hành nghề sẽ bắt đầu triển khai thực hiện từ năm 2020. Nội dung này cũng đang được Bộ Y tế hoàn thành đưa vào dự thảo Luật khám bệnh, chữa bệnh sửa đổi và sẽ trình Quốc hội vào năm 2019.

Quy định hiện nay về việc cấp chứng chỉ hành nghề

Việc cấp chứng chỉ hành nghề đã được áp dụng dựa trên Luật khám bệnh, chữa bệnh (số 40/2009/QH12 ngày 23/11/2009); Nghị định số 87/2011/NĐ-CP (ngày 27/9/2011 của Chính phủ Quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật khám bệnh, chữa bệnh) và Thông tư số 41/2011/TT-BYT ngày 14/11/2011 của Bộ Y tế về việc Hướng dẫn cấp chứng chỉ hành nghề đối với người hành nghề và cấp giấy phép hoạt động đối với cơ sở khám bệnh, chữa bệnh. Theo quy định cũ, người có nhu cầu cấp chứng chỉ hành nghề chỉ cần hoàn thành bộ hồ sơ theo quy định cho Bộ Y tế hoặc là Sở Y tế để được xem xét và cấp. Hồ sơ bao gồm:

Phiếu lý lịch tư pháp;
Đơn đề nghị cấp chứng chỉ hành nghề,
Giấy xác nhận quá trình thực hành
Bản sao công chứng cácvăn bằng hoặc giấy chứng nhận trình độ chuyên môn đối với lương y hoặc là giấy chứng nhận bài thuốc gia truyền hoặc là phương pháp chữa bệnh gia truyền do chính Bộ trưởng Bộ Y tế hoặc Giám đốc Sở Y tế tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương cấp;
Sơ yếu lý lịch (có xác nhận của Ủyban nhân dân xã, phường, thị trấn nơi cư trú hoặc xác nhận của thủ trưởng đơn vị nơi công tác)
02ảnh 04 x 06 cm được chụp với nền trắng và không quá 06 tháng tính đến ngày nộp đơn.

Có thể thấy điều kiện được cấp chứng chỉ hành nghề hiện nay theo quy định của Luật khám bệnh, chữa bệnh hầu như xem trọng về thủ tục hành chính, từ là dựa trên hồ sơ, giấy tờ về văn bằng, chứng chỉ do cơ sở đào tạo cấp, giấy xác nhận thời gian thực hành của cơ sở khám chữa bệnh. Việc cấp giấy mà không dựa trên việc đánh giá năng lực chuyên môn thông qua một kỳ thi năng lực chưa đánh giá khách quan được người hành nghề có đủ năng lực chuyên môn thực sự để hành nghề khám chữa bệnh hay không.

Nhu cầu tổ chức thi sát hạch chuyên môn để cấp chứng chỉ hành nghề

Trên thế giới, đã có nhiều nước có Hội đồng Y khoa quốc gia có nhiệm vụ tổ chức thi sát hạch chuyên môn làm cơ sở cấp Chứng chỉ hành nghề. Mô hình này đã nhanh chóng được áp dụng ngay tại các nước chậm phát triển, và đang phát triển trên thế giới. Thực tế là chỉ có Việt Nam, Myanmar, Cambodia và Brunei không tổ chức thi chứng chỉ hành nghề. Trừ nước Brunei thì 100% bác sĩ là từ nước ngoài vào thì Việt Nam là một trong 3 nước có điều kiện để cấp phép hành nghề đơn giản và nhiều bất cập nhất trong khu vực Đông Nam Á và trên thế giới.

Theo Bộ Y tế, việc xem xét cấp Chứng chỉ dựa vào hồ sơ sẽ đánh đồng trình độ của những người hành nghề, không tạo ra được phân biệt người hành nghề có trình độ chuyên môn và kỹ năng làm việc cao với những người có trình độ, kỹ năng hạn chế. Điều đó sẽ gây ra ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng nghề Y Dược sau này, đặc biệt là sự an toàn của người bệnh.

Đối với quy định cho người đề nghị cấp chứng chỉ hành nghề phải có Giấy xác nhận thực hành do cơ sở khám chữa bệnh cấp có thời gian thực hành đảm bảo 18 tháng đối với bác sỹ, 09 tháng đối với điều dưỡng, kỹ thuật viên thì chỉ xác định được về mặt thời gian mà chưa cụ thể về nội dung thực hành và các tiêu chuẩn năng lực nghề nghiệp cần phải đạt cũng như cơ chế đánh giá. Bên cạnh đó, quy định cấp chứng chỉ hành nghề một lần với giá trị vĩnh viễn cũng gây rất nhiều khó khăn cho việc bảo đảm chất lượng hành nghề nhất là khi điều kiện cấp chủ yếu dựa vào hồ sơ hành chính.

Quy định hiện nay về việc cấp chứng chỉ hành nghề ở Việt Nam có nhiều bất cập

Do đó, việc thay đổi quy định từ việc cấp chứng chỉ hành nghề dựa trên hồ sơ sang hình thức thi sát hạch năng lực hành nghề quốc gia được thực hiện tập trung bởi một tổ chức độc lập, với cơ quan quản lý nhà nước chính là việc làm cấp thiết hiện nay. Nhờ đó có thể kiểm tra khách quan nhất năng lực chuyên môn của người hành nghề. Về sau sẽ lựa chọn được đội ngũ nhân lực y tế thực sự chất lượng cao, nâng cao chất lượng khám bệnh, chữa bệnh, đảm bảo an toàn cao nhất cho người bệnh. Việc được hưởng những dịch vụ có chất lượng cao cũng sẽ giúp tạo niềm tin cho người dân đối với hệ thống y tế của nước nhà.

Trong bối cảnh hội nhập, Bộ Y tế nhấn mạnh đến vai trò là thành viên của Tổ chức Thương mại thế giới, vì thế Việt Nam nhất thiết phải tuân thủ theo các hiệp định của Tổ chức này, trong đó có các quy định cụ thể về dịch vụ y tế. Hơn nữa, cùng với việc tham gia vào cộng đồng chung ASEAN, Việt Nam và các nước đã cho phép chứng chỉ Y và Nha khoa được cấp bởi các cơ quan chức năng tại quốc gia mình sẽ được thừa nhận bởi các nước thành viên khác trong khu vực. Việt Nam cần phải có những quy định cụt thể, phù hợp hơn về cấp Chứng chỉ hành nghề, bảo đảm tương thích với thông lệ quốc tế. Điều nãy cũng sẽ tạo điều kiện để thể nhân và các cá nhân hành nghề của các nước đến Việt Nam tham gia vào hoạt động Y tế và người hành nghề của Việt Nam có thể ra nước ngoài để làm việc, phát triển bản thân.